İthal çobanlar TBMM gündeminde!

DEVA Partili Cem Avşar, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın yanıtlaması istemiyle konuya ilişkin yazılı soru önergesi verdi. Önergede, tarımın stratejik bir sektör olduğunu, yanlış dış ticaret politikalarıyla yeterliliğin bitirildiğini ve bağımlı hale geldiğini, yüz ölçümü Konya Ovası kadar dahi olmayan ülkelerden hububat ithal eder duruma geldiğini ifade eden Avşar, hayvanın kendisini, yemini, gübresini, hatta çobanının bile ithal edildiğini kaydetti. Avşar, planlı üretimin olmadığını ve Tekirdağ başta olmak üzere ülke genelinde kuraklık riskinin baş gösterdiğini belirtti.

Avşar, Tarım Kanunu’nun neden uygulanmadığını, tarımsal desteklerin etki analizinin neden yapılmadığını, yerli üreticiyi korumaya yönelik tedbirleri, üretim potansiyeliyle Avrupa’da birinci sırada olmasına karşın enflasyonda da birinci sırada yer almasını, kırsal kalkınmaya yönelik planları ve tarım afetlerine karşın alınan tedbirler gibi soruları Bakan Yumaklı’ya yöneltti.

‘TARIM STRATEJİK BİR SEKTÖRDÜR’

Ülkemiz ovaları, havzaları, iklimi ve coğrafyasıyla dünyanın tarıma elverişli en önemli coğrafyalarından biri olduğuna dikkat çeken Avşar şöyle konuştu: “Türkiye bünyesinde yetiştirilen 200’ün üzerinde ürünle yüksek bir tarımsal potansiyele sahiptir. Birçok ürün bazında dünyada ilk sırada yer alırken yaklaşık 50 ürünümüz dünyada ilk 10 arasındadır. Bu potansiyeliyle ülkemizde tarım istihdamı 4,7 milyon kişi ve toplam istihdamdaki payı da %14 seviyelerindedir.”

‘MİLLİ EKONOMİNİN TEMELİ ZİRAATTIR’

Avşar, “Türkiye’nin hakiki sahibi ve efendisi gerçek üretici olan köylüdür.” misyonuyla ve “Milli ekonominin temeli ziraattır” felsefesiyle 100 yıl önce Gazi çiftliğini kurarak başlatan Mustafa kemal Atatürk’ün o yıllarda bilimsel tarımı başlattığını ve birçok tarımsal gelişmeler olduğunu belirtti.

‘TARIMDA KENDİNE YETERLİLİĞİMİZ BİTTİ’

Avşar, bugün gelinen noktada Türkiye yeterliliği; yüksek girdi maliyetleri, ithalat, dışa bağımlılık, yanlış dış ticaret uygulamaları, yetersiz altyapı, plansız ve yetersiz destekler gibi sebeplerle oldukça aşağıya indiğinin görüldüğünü ifade etti.

‘YANLIŞ DIŞ TİCARET POLİTİKALARIYLA BAĞIMI HALE GELDİK’

Avşar, ülkemiz sahip olduğu yüksek tarım potansiyeline rağmen dışa bağımlılığı her geçen gün artan bir ülke konumuna geldiğini, Sıklıkla ithalata başvurarak, gümrük vergilerini sıfırlayarak yanlış dış ticaret politikalarına gidildiğini belirtti.

‘TEKİRDAĞ’DA AY ÇİÇEĞİ ÜRETİMİ % 50’LERE KADAR DÜŞTÜ’

Örnekler veren Avşar; “Trakya’da özellikle de Tekirdağ’da yetişen ay çiçeği üretiminde %50’lere kadar düşmüş ve kendine yeterli olmaktan çıkmıştır. Mısır üretiminde kendine yetme durumu %80’lerin üzerinde olmasına rağmen basında çokça tartışıldığı üzere 1 milyon ton mısır ithalatı için gümrük vergileri sıfırlanmıştır” dedi.

‘YÜZ ÖLÇÜMÜ KONYA OVASI KADAR DAHİ OLMAYAN ÜLKELERDEN HUBUBAT İTHAL EDER DURUMA GELDİK’

Yemde yıllık tüketilen 3 milyon tonun üzerinde soyanın ancak %4-%5’ini üretebildiğini, pamukta üretilenden daha fazlasını ithal edildiğini, yüz ölçümü Konya Ovası kadar olmayan ülkelerden hububat ithal eder duruma gelindiğini belirtti.

‘HAYVANIN KENDİSİ, YEMİ, GÜBRESİ HATTA ÇOBANI BİLE İTHAL EDİLİYOR’

Hayvancılıkta gelinen noktaya değinen Avşar; “Özellikle 2010 yılından sonra uygulanan ithalat politikasıyla hayvanın kendisi, yemi, gübresi, hatta çobanı bile ithal etmekte ve çok yüksek oranda dışa bağımlılık görülmektedir” dedi.

Bakan değişikliğinin tüm politikalara yansıdığını ve sil baştan uygulamalara gidildiğini belirten Avşar, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçtikten 7 yıl sonra ancak tarımla ilgili kurulların oluşturulabildiğini ifade etti.

‘PLANLI ÜRETİM YOK’

Ülkemizde hayvancılıkta planlı üretimin 2024’te, bitkisel üretimde ise 1 Ocak 2025 itibariyle başlandığını belirten Avşar. Ancak uygulamada etkileri görülmemektedir. Soğan konusunda yaşanan sorunlar üzerinden uygulama da hala etkisinin görülmediğini, soğan üretiminin fazla fiyatların düşük olduğundan üreticinin mağdur olduğunu ifade etti.

Büyük bir çelişkiye dikkat çeken Avşar sözlerine şöyle devam etti; “Ülkemiz, 200’den fazla çeşit ürün üretme kapasitesiyle Avrupa’da birinci sırada olmasına karşın enflasyonda da birinci sıradadır.” 

‘SUYUN YAKLAŞIK YARISI YOLDA KAYBOLUYOR.’

Avşar, Türkiye su zengini bir ülke olarak bilindiği halde tarımda suyun kullanım verimliliği risk düzeyindedir. Ülkemizde suyun %77’si tarımda kullanılmaktadır. Ancak uzmanlara göre barajlardaki su tarlaya açık kanallarla getirildiğinden suyun yaklaşık yarısının yolda kaybedildiğini, hatta Aydın, Denizli, Kırıkkale, Kahramanmaraş gibi birçok ilimizde barajların tarımsal sulamaya kapatıldığını veya sezonda sadece bir defa veya iki defa su verebilir uygulamalarına geçildiğini belirtti. 

‘YÜKSEK GİRDİ MALİYETLERİ TARIMDAN UZAKLAŞTIRIYOR’

Girdi maliyetlerindeki yüksek fiyat artışlarının önemli bir sorun olduğuna değinen Avşar, “Fiyat politikası ve dış ticaret uygulamaları çiftçinin kâr marjını düşürmekte, rekabet ortamını zayıflatmakta ve üretimden uzaklaştırmaktadır” dedi.

‘TARIM KANUNU NEDEN UYGULANMIYOR?’

Avşar, tarımsal destek uygulamasının 2006 yılında çıkarılan 5488 sayılı Tarım Kanunu ile çıkardığını ve tarımsal desteklerin gayri safi milli hasılanın en az %1’inden az olmamasını hükmettiğini, ancak uygulanmadığını ifade etti.

TARIMSAL DESTEKLERİN ‘ETKİ ANALİZLERİ’ YAPILIYOR MU?

Avşar, tarıma 2024 yılında 91,9 milyar ve 2025’te 135 milyar liralık destek verildiğini, yıllık desteklerin sürekli bir sonraki yıla sarktığını, bununla birlikte Sayıştay raporlarında belirttiği üzere dağıtılan desteklerin nerede kullanıldığı, üretimi arttırıp arttırmadığı, kaliteye ve verimliliğe etkisi bakımından “etki analizlerinin” yapılması gerektiğinin önemli bir konu olduğunu belirtti.

‘TEKİRDAĞ BAŞTA OLMAK ÜZERE ÜLKENİN BİRÇOK YERİNDE KURAKLIK RİSKİ BAŞ GÖSTERDİ’

Yaşanan zirai don olayına dikkat çeken Avşar,  bu olayla birçok ürünün zarar gördüğünü, yapılan açıklamalara rağmen henüz bir destek çalışması görmediklerini, bunun yanında Tekirdağ başta olmak kuraklığın baş gösterdiğini, bu durumun üretimde ciddi düşüşe sebep olacağını ve enflasyonu tetikleyeceğini belirtti.

‘MİLLİ BİR MESELE OLAN TARIMA GEREKEN ÖNEM VERİLMELİDİR’

Avşar; “Stratejik bir önem taşıyan tarımın sahip olduğu potansiyelin ekonomik değere dönüşmesi, verimliliğin, kalitenin, üretimin, kendine yeterliliğin, ithalat ve sıfır gümrük tarifesinin dış ticaret bağlamında düzenlenmesi, planlı üretim ve piyasanın üretici lehine tasarlanması, desteklemelerin zamanında ve yeterli miktarda yapılması, kırsal kalkınmanın desteklenmesi gibi birçok tedbirin alınması önem arz etmektedir” dedi ve Bakan Yumaklı’ya bir dizi soru sordu:

“5488 sayılı Tarım Kanunu 21’inci Maddesiyle “Bütçeden ayrılacak kaynak, gayrisafi millî hasılanın yüzde birinden az olamaz” şeklinde düzenlenen hükmü neden uygulanmamaktadır?  Verilen tarımsal destek miktarı yeterli midir? Söz konusu tarımsal desteklerin nerede kullanıldığının tespiti; üretim artışı, kalite ve verimliliğe etkisi bakımından gerekli “etki analizleri” yapılmakta mıdır?

İthalat artışı, dışa bağımlılık, stratejik ürünlerde gümrük tarifesini sıfırlama gibi tarımsal üretim kapasitesine zarar veren bu tarz dış ticaret politikalara karşın yerli üreticiyi korumaya yönelik bir çalışmanız var mıdır? Dış ticaret açısından ilgili diğer kurum ve kuruluşlarla ortak bir çalışmanız bulunmakta mıdır?

Ülkemiz, 200’den fazla türde ürün üretme potansiyeliyle Avrupa’da birinci sırada olmasına rağmen enflasyonda da birinci sırada yer almaktadır. Bu tezatlık nasıl değerlendirilmektedir? Bu hususta uygulanan tarım politikalarının bir etkisi olduğu düşünülmekte midir? Buna karşın ne tür tedbirler alınmaktadır?

Tarımsal potansiyelin arttırılması, üreticinin kâr marjının iyileştirilmesi, verimlilik ve kendine yeterliliğin sağlanması bakımından; kırsalda tarımın kalkınması, genç istihdamın sağlanması, geriye göçün teşvik edilmesi, teknoloji kullanımının arttırılması gibi konularda ne tür çalışmalar yapılmaktadır? Mevcut çalışmaları ihtiyaçlar bağlamında yeniden düzenlemeyi planlıyor musunuz?

Bakanlığınızın stratejik amaçları bağlamında zirai don olayında yaşandığı üzere ülkemizin iklim özellikleri ve doğa şartları göz önüne alınarak kuraklık, sel, dolu, yangın vb. afetlere karşı hazırlanan bir acil eylem planınız var mıdır? Varsa hangi eylemleri içermekte ve bu hususta ayrılan kaynak miktarı nedir?”